हिंदीची चिंधी

एका भाषेच्या पानाला दुसरीचा 'चुना' लावला की जी विनोदरसनिष्पत्ती होते, तिच्यावर अनेक आघाडीचे e-mail forwarders भिस्त ठेवून असतात. "जिने के उपर से धाडकन पड्या" या वाक्याने सुरुवात होणारी ती email दर साल दर शेकडा वीस इतक्या दराने तरी आली असेल माझ्याकडे.

बंगाली( ओरिसा ते अरुणाचलासकट) ,'south Indian'या एकाच नावाने ओळखले जाणारे सर्व द्राविडी बंधुभगिनी, मराठी, गुजराती अशा वेगवेगळ्या भाषिकांसोबत राहताना आम्हांला हे असे विनोद याचि देही याचि कानां अनुभवायला मिळतात. त्यातून राष्ट्रभाषा आणि महाराष्ट्रभाषा यांच्या संकरातून निर्माण होणाऱ्या विनोदांना तोड नाही. "मुझको ठंड बज रही है", "खाली बैठ के काम कर", "दरवाजे को कडी डालो", "हमारे यहां शादी के टाईम लडका-लडकी एक दूसरे को घास खिलाते हैं"..ही सगळी अशा संकराची मुक्ताफळं!

असाच इथे ऐकलेला एक किस्सा:

एका नवीन प्राध्यापकांनी आपल्या प्रयोगशाळेत काम करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना दिवाळीला फराळाला बोलावलं. बाहेर इंग्रजी ही ज्ञानभाषाच सतत वापरात, त्यामुळे हिंदीचं अज्ञान खपून जायचं. पण informal वातावरण यावं, म्हणून घरात आलेल्या पाहुण्यांशी हिंदी बोलावं लागायचं. सरांनी सुरुवात केली: "कहो शेषाद्री, क्या हाल है?" त्या तेलुगु मुलाचं निरागस उत्तर: "हाल ८, सर."
(आमच्याकडे विद्यार्थी-वसतिगृहांना Hall 1, Hall 2.. अशी नावं आहेत..त्या बिचाऱ्याला वाटलं सर त्याचं हॉस्टेल कुठलं, ते विचारतायत!) त्यानंतर पिकलेल्या हशानं सरांचा confidence वाढलाच एकदम. आपल्यापेक्षासुद्धा हिंदी कमी येणारे लोक इथे आहेत, हे बघून मग त्यांनी हिंदीचा दांडपट्टा चौफेर फिरवायला सुरुवात केली. त्यांच्या पत्नीनं फराळाचे पदार्थ बाहेर आणून ठेवले होते, पण 'प्राध्यापकासमोर धारण करावयाच्या' खोट्या विनयामुळे पोरं जास्त खायला कचरत होती.
सरांच्या ते लक्षात आलं. सगळ्यांकडे बघत ते 'यजमान'पणाच्या लटक्या रागाने गरजले: "अरे खाओ खाओ. सब खत्म कर डालो. शरम तो है नहीं! "

'शरमाओ मत' साठी सरांनी शोधलेला तो पर्याय ऐकून त्या 'पाहुण्यांचे' चेहरे कसे झाले असतील या कल्पनेनेच मला अजूनही हसू येतं :)

एका उत्तर भारतीय दूधवाल्याने पुण्यातल्या एका भागात नव्याने व्यवसाय सुरू केला होता. ठराविक घरी दूध पोचवल्यानंतर, शेवटच्या घरातल्या कनवाळू गृहिणीशी त्याचा थोडा संवाद चालायचा. त्याचं गाव कोणतं, लग्न झालंय का, पत्नी कशी आहे, मुलंबाळं किती, घर स्वत:चं की भाड्याचं अशी इत्थंभूत माहिती काकूंनी आठवड्याभरातच गोळा केली होती. त्याच्याबद्दल 'कष्टाळू आहे बापडा' असं अनुकूल मतदिखील बनवून झालं होतं.(नवीन असल्यामुळे इतक्यात नीरक्षीरमिलाप न साधण्याचा विवेक त्याच्यापाशी होता!)आठ-पंधरा दिवसांनंतर त्याचं इथलं बस्तान नीट बसलंय की नाही, याची चौकशी करायला काकूंनी सुरुवात केली.
"हं भय्या,कैसा लगता है तुमको हमारा पुणे अब?"
"जी, बहुत बढिया लगता है जी.बस ये धंदा थोडा और अच्छे से चले तो.."
"हां,हां, बिल्कुल काळजी मत करना. तुम्हारा धंदा 'बैठ जायेगा' यहा अच्छे से!"

धंद्याचं माहिती नाही, पण तो दूधवाला मट्कन खाली बसला असणार हा प्रेमळ आशीर्वाद ऐकून!